Eğitim, hedeflere ulaşma olasılığını artırmak için tutum ve davranışlarda değişiklik oluşturma sürecidir. İnsanların gücünü ortaya çıkaran ve emek verimliliğini artıran en etkili araçtır. Bu aracı iyi kullanan toplumlar, kalkınma temelinde eğitimin önemine değinmişler ve kalkınmalarında itici güç olarak kullanmışlardır. Dünyanın gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri bu itici gücün önemini kavrayarak hem kamuda hem de özel sektörde eğitimi verimli ve etkin bir şekilde kullanarak ulusal kalkınmaya katkıda bulunmuştur.
Eğitim Kavramı
Günümüzde işletmelerin başarısı insan kaynaklarına, yönetime ve eğitime verdikleri önemle mümkün olmuştur. Küreselleşen dünyada bilginin sürekli ve sistemli bir şekilde gelişmesi eğitim sürecini de olumlu etkilemektedir. Makro açıdan eğitim, toplumun gücünü ve verimliliğini artıran, kalkınma çabasını gerçekleştirmek için gerekli nitelik ve nicelikte personelin yetiştirilmesini sağlayan ve bu alanda insan yetiştirme imkânı sağlayan en etkili araçtır. Eğitime yatırım, insana yatırım demektir.
Hızla artan rekabet koşulları, teknolojik gelişmeler ve güncel bilgilerin sürekliliğinin sağlanması eğitime verilen önemin artmasında en önemli etkenlerin başında gelmektedir.
Eğitim, insanların hayatları boyunca ailelerinden, çevrelerinden, arkadaşlarından, okullarından ve iş yerlerinden aldıkları bilgileri içerdiğinden çok geniş bir alanı kapsamakta ve buna bağlı olarak pek çok “Eğitim” tanımı yapılabilmektedir. Farklı kaynaklar tarafından yapılan eğitim tanımlarını şu şekilde sıralamak mümkündür;
- Eğitim, insanları sorumluluklarını yerine getirmek için ihtiyaç duyulan belirli tutum, beceri ve bilgilerle donatma sürecidir.
- Eğitim, kişinin mevcut performans seviyesi ile istenen performans seviyesi arasındaki boşluğu kapatmaya çalışması sürecidir.
- Eğitim, kişisel ve örgütsel amaçları bütünleştirme sürecidir.
- Eğitim, insanların öğrenmesine ve gelişmesine yardımcı olmaktır.
Eğitim, bir kişinin iş içinde veya dışında resmi programlar aracılığıyla, kendi başına veya deneyim kazanarak bilgi, yetenek ve becerilerinde meydana gelen değişikliktir. Eğitim, personel tarafından işle ilgili becerilerin öğrenilmesini kolaylaştırmak için şirket tarafından planlanmış bir çabayı ifade eder. Bu yetkinlikler, başarılı iş performansı için kritik olan bilgi, beceri veya davranışları içerir.
Makro açıdan eğitim, toplumun gücünü ve verimliliğini artıran, kalkınma çabasının gerçekleşmesini ve gerekli nitelik ve nicelikte kadronun yetiştirilmesini sağlayan, insanlara eğitim olanağı veren en etkili araçtır. Bilim adamları ve politikacılar genellikle eğitimi kalkınmanın motoru olarak tanımlar. Pek çok iktisatçı, ülkelerin gelişmişlik ölçütü olarak kişi başına düşen milli gelirden ziyade o ülkenin eğitimli insan gücü oranının bir kalkınma ölçütü olarak alınması gerektiğini öne sürmektedir.
Çalışanların performansını artırmak için gerekli bilgi ve beceriler eğitim yoluyla kazanıldığından eğitime verilen önem büyük önem taşımaktadır. Değişen çevreye uyum sağlamaya çalışan, günümüz hızına ayak uyduran ve aynı zamanda ayakta kalmaya çalışan işletmeler, karlı ve verimli olmak ve hedeflerine daha kolay ulaşmak zorunda oldukları için bütçelerinde eğitime büyük paylar ayırmaya başlamışlardır.
Yetiştirme Kavramı
Eğitim, genel bilgi, kültür ve düşünme yeteneğini artırıcı etkinlikleri içerdiğinden genel kültür düzeyini artırmayı amaçlar. Bu nedenle bir eğitim kurumuna devam edilerek sağlanır ve uzun zaman gerektirir. Yetiştirme ise belirli bir iş için gerekli olan bilgi ve becerileri artırmayı amaçlar ve uygulamalı eğitim olarak tanımlanabilir. Birey işe başlamadan önce eğitim faaliyetlerinde ne kadar derinleşirse, eğitimin işlevine o kadar yaklaşır. Ayrıca kişiye örgüt içinde dar anlamda “eğitim” kapsamına girmeyen bilgi ve beceriler kazandırır. Bu, uygulamada “eğitim ve öğretimin” iç içe geçen bir sürecin parçaları olabileceğini göstermektedir.
Psikomotor, bilişsel ve duygusal beceriler eğitmen tarafından uzun bir sürede kazanıldığından, çoğunlukla planlanmış bir eğitim programı yoktur. Yetiştirme anlamında eğitim, rutin süreçlerin tekrarı şeklinde gerçekleşmektedir. Halihazırda yönelimli uygulamaları somut, ölçülebilir, gözlemlenebilir ve denetlenebilir hale getirmeyi amaçlamaktadır.
Geliştirme Kavramı
Bireyin kendini bulma, kavrama ve başarma yeteneğini geliştirmek amacıyla “eğitim” uygulanırken, “gelişim” işe yeni başlayanların veya eski çalışanların özel ihtiyaçlarını karşılamak, yeteneklerini artırmak için yetiştirilmesini kapsar. Gelişim, performans ve değişen koşullara uyum sağlar. Bu, bilgi ve beceri geliştirme şeklinde olabileceği gibi, tutum ve kişilik özellikleri üzerinde de olabilir.
Geliştirme, eğitim kavramı gibi belirli bir amacı gerçekleştirmek ve kısa vadeli olmak yerine yöneticiyi toplumda değişim oluşturacak bir unsur olarak ele alarak, örgütün iç yapısını ve işleyişini, toplumdaki yerini ve kendi rolünü daha iyi görebilmek için yöneticinin yetiştirilmesini ifade eder. Bu nedenle, çalışanlar doğru şeyleri yaptıkça gelişim değişiyor. Bu anlamda gelişim, eğitimden daha geniş bir kavramdır. Yetiştirme ve geliştirme arasındaki fark; bireyin mevcut işini yapabilmesi için gerekli olan asgari eğitim düzeyini hedefleyen çalışmalardır. Geliştirme ise bireyin var olan yetkinliklerini geliştirmeye ya da ileride yapacağı işleri yapabilmesi için gerekli yetkinlikleri kazanmaya yönelik eğitim faaliyetleridir.
Yararlanılan Kaynaklar
Koçel, T. (2003). İsletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayınları.
Sabuncuoğlu, S. (2000). İnsan kaynakları yönetimi. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
Sencan, H. ve Erdoğmus, N. (2001). İsletmelerde eğitim ihtiyacı analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
Taskın, E. (2001). İşletme yönetiminde eğitim ve geliştirme. İstanbul: Papatya Yayınları.