Okul öncesi dönem çocukları, kişisel ve fiziksel açıdan olduğu gibi ruhsal açıdan da sürekli değişim ve gelişim göstermektedir. Bu dönem, çocukların yaşamları boyunca kullanacakları temel bilgi ve becerileri kazandıkları bir evre olduğu için oldukça önemlidir. Çocukların çevresinde yaşanan ani değişiklikler gelişimlerini de etkiler. Pandemi sebebiyle kısıtlamalar döneminde okulların kapanmasıyla birlikte hareket kısıtlamaları, çocukların günlük yaşam rutinlerinin bozulmasına ve beraberinde farklı problemlerin yaşanmasına neden olmuştur. Bu süreçte çocukların üzerinde endişe ve stres belirtileri gözlemlenmiştir. Çocuklar ailelerinin ve çevrelerinin de etkisiyle endişe, kaygı, panik ve korku yaşamaya başlamışlardır. Çocukların normale dönüp günlük rutin yaşamlarına dönmeleri bu sorunları önemli ölçüde azaltmıştır.
Yapılan araştırmalarda annelerin bu süreçte etkilendikleri bilgi kaynakları olarak internet siteleri ve televizyon ilk sıralarda yer almaktadır. Annelerin kaygılandığı durumlar ise aile fertlerini kaybetme korkusu ve yaşanan belirsizlik olarak ön plana çıkmıştır.
Pandemi sürecinde çocukların tepkilerinde görülen değişiklikler incelendiğinde çocukların; sürekli televizyon izlemek istediği, sıklıkla ellerini yıkama eğilimi gösterdiği ve ebeveynlerinden hiç ayrılmak istemediği sonucuna ulaşılmıştır.
Çocuklar bu dönemde annelerine en çok hasta olmaları ile ilgili sorular yöneltmişlerdir. Anneler, çocuklarını rahatlatmak ve bu süreci sorunsuz atlatmaları için sevgi dolu sözcükleri daha çok sarf ederek çocuğa moral verme ve onlarla etkinlikler yapma gibi çözümler üretmişlerdir.
Sonuç olarak annelerin etkilenme durumu ve anne-çocuk ilişkisi/iletişimi analiz edildiğinde, özellikle çocuklar üzerinde olumsuz etkileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu etkilerin hem çocukların günlük rutin yaşamında hem de duygusal davranışsal tepkilerinde ortaya çıktığı tespit edilmiştir.
Bu sürecin sağlıklı atlatabilmek adına yapılması gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz.
- Pandemi sürecinin çocuklar üzerindeki duygusal ve sosyal etkilerini azaltacak programlar geliştirilmesi,
- Özellikle sosyal medya yayınları ve televizyon programlarının aileleri ve çocukları bilinçli hale getirecek şekilde hazırlanması,
- Ebeveynleri bilinçlendirmek için pandemi sürecinin çocuklar üzerindeki olumsuz etkisini azaltmalarına yönelik destek hizmetlerinin sağlanması,
- Psikologlar, çocuk gelişim uzmanları, çocuk doktorları, sosyal hizmet uzmanları ve eğitimcilerin iş birliği içerisinde koordineli çalışmalarının sağlanması,
- Millî Eğitim Bakanlığı tarafından çocuklara yönelik bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmalarının yaygınlaştırılması,
- Öğretmenlerin pandemi sürecinde eğitim ve çocuklara yaklaşımlar konusunda bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi,
- Pandemi süreci sona erdikten sonra da belirli periyotlarda bu etkilerin kalıcı olup olmadığını tespit ve takip araştırmaları yapmaları önerilmektedir.
Kaynak: Tuzcuoğlu, N., Aydın, D. ve Balaban, S. (2021). Pandemi sürecinin çocuklar ve anneleri üzerinde psikososyal açıdan etkisi. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-13.